ಕೆರೆಮನೆ ಶಿವರಾಮ ಹೆಗಡೆ (1938 – 29 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2009) ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲಾವಿದ, ಇಡಗುಂಜಿ ಮಹಾಗಣಪತಿ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿಯ ಸ್ಥಾಪಕ, ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದ ಮೊದಲ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲಾವಿದ ಆಗಿದ್ದಾರೆ. 1970ರಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನೂ ಅವರು ಪಡೆದರು.

ಬಾಲ್ಯ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ

ಹೆಗ್ಡೆಯವರು ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೊನ್ನಾವರ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಗುಣವಂತೆಯ “ಕೆರೆಮನೆ” ಎಂಬ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಹವ್ಯಕ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಯಕ್ಷಗಾನದ ಪ್ರಭಾವ ಅವರ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಆಳವಾಗಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದು, ಅನ್ನುಹಿತ್ತಲು ಸದಾನಂದ ಹೆಗಡೆ ಅವರ ಕಲಾ ಪಥವನ್ನು ಪ್ರಭಾವಿತಗೊಳಿಸಿದರು.

ಯಕ್ಷಗಾನಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆಗಳು

 ಪ್ರತಿಭಾ ಶೋಧ ಮತ್ತು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ – ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಕಲಾವಿದರನ್ನು ಬೆಳೆಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು.
 ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪ್ರಸಂಗಗಳ ಪ್ರಚಾರ – ಯಕ್ಷಗಾನ ಶೈಲಿಯ ವಿವಿಧ ರಸಮಯ ಪ್ರಸಂಗಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು.
 ನಟನಾದ ಶೈಲಿ – ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುವ ಬಹುಆಯಾಮದ ಅಭಿನಯ ಶೈಲಿ ಅವರ ವಿಶಿಷ್ಟತೆ.
 ಭೌಗೋಳಿಕ ವಿಸ್ತರಣೆ – ಯಕ್ಷಗಾನವನ್ನು ರಾಜ್ಯ, ರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿದರು.
 ಸಂಘಟನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ – ಯಕ್ಷಗಾನವನ್ನು ದೇವಾಲಯಗಳ ಹೊರಗೂ ವೃತ್ತಿಪರ ಕಲಾ ತಂಡವಾಗಿ ರೂಪಿಸುವ ಯತ್ನ ಮಾಡಿದರು.

ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿ ಮತ್ತು ಯಕ್ಷಗಾನ

ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಗಾನವನ್ನು ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿ ಬಳಸಿದರು. ಅವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಯಕ್ಷಗಾನ ಮಂಡಳಿಯು ದೇಶ-ವಿದೇಶದ ಅನೇಕ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದುದರಿಂದ, ಈ ಕಲೆಯನ್ನು ವಿಶ್ವದ ಗಮನಕ್ಕೆ ತಂದುಕೊಟ್ಟರು.

ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳು

 ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (1965) – ಯಕ್ಷಗಾನ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಮೋಘ ಸಾಧನೆಗಾಗಿ.
 ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (1970) – ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ದೊರೆತ ಮಹತ್ವದ ಗೌರವ.
 ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ – ಯಕ್ಷಗಾನದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗೆ ಗರಿಮಯ ಪುರಸ್ಕಾರ.

ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ

📖 “ನೆನಪಿನ ರಂಗಸ್ಥಳ” (1996) – ಅವರ ಜೀವನ ಅನುಭವಗಳ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ, ಹೆಗ್ಗೋಡು ಅಕ್ಷರ ಪ್ರಕಾಶನದಿಂದ ಪ್ರಕಟಿತ.

ಕೆರೆಮನೆ ಶಿವರಾಮ ಹೆಗಡೆ ಅವರ ಯಕ್ಷಗಾನದ ಸೇವೆ, ಕಲಾತ್ಮಕ ಮನೋಭಾವ ಮತ್ತು ನವೋದ್ಯಮದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಕನ್ನಡ ನಾಟಕ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಅಮೂಲ್ಯ ಸ್ಮರಣೀಯ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿದೆ.